«خانه‌ای در خیابان چهل‌و‌یکم»، اولین فیلم بلند حمیدرضا قربانی است. او در فیلم‌های اثرگذار اصغر فرهادی به‌عنوان دستیار این کارگردان برنده اسکار حضور داشته است. مهناز افشار، علی مصفا، سهیلا رضوی و... از بازیگران فیلم او هستند که سعی کرده از نگاهی تازه به مضامینی مثل عفو و بخشش و قضاوت بپردازد. به بهانه حضور این فیلم در جشنواره فیلم شهر با قربانی گفت‌وگویی کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
فیلم شما جزو فیلم‌هایی است که اکران عمومی شده و حتی دی‌وی‌دی‌‌اش هم در شبکه نمایش خانگی پخش شده است. به نظرتان ضرورت و کارکرد حضور فیلم‌هایی این‌چنینی مثل «لانتوری»، «ماجرای نیمروز»، «دختر»، «ابد و یک‌روز» و... در جشنواره فیلم شهر چیست؟
ابتدا باید به قوانین و سیاست‌گذاری‌های جشنواره نگاه کرد. حتی فیلم‌هایی در بخش مسابقه حضور دارند که چند سال قبل اکران شده‌اند. اما به‌نظرم علت این مرضوع به فاصله دوسالی که جشنواره با وقفه برگزار شد، بر‌می‌گردد. فیلم‌های دوسال اخیر در جشنواره پذیرفته شده چون سال قبل جشنواره برگزار نشده بود. از طرفی دیگر چون این جشنواره، جشنواره‌ای موضوعی است، به نظرم ایرادی ندارد که فیلم‌های اکران شده، در آن حضور داشته باشند. باید دید فیلم‌ها با سیاست‌گذاری‌های جشنواره سنخیت دارد یا نه. اگر سنخیت داشته باشد به‌نظرم قابل‌قبول است.
فیلم‌هایی که در سینمای ایران با روایت شهری ساخته می‌شوند، اغلب به پایتخت می‌پردازند. درحالی‌که در شهرستان‌ها سوژه‌های متنوعی داریم. از نظر شما علت این رویکرد چیست؟،چرا همه در پایتخت فیلم می‌سازند؟
مسئله ساخت فیلم با تمرکز در پایتخت، هم به نبود امکانات فیلمسازی در شهرستان مربوط می‌شود و هم این‌که تهران انواع و اقسام مشکلات شهرستان‌ها را هم به‌طور شماتیک دربرمی‌گیرد و طبیعی است اگر به معضلات شهرنشینی در تهران پرداخته شود، به‌راحتی قابل تعمیم به شهرهای دیگر هم هست! و آن‌ها را هم در برمی‌گیرد. در جشنواره شهر هم چندین فیلم هستند که به شهرستان‌ها می‌پردازند و کمی از این تمرکز به پایتخت کاسته شده است.
فیلم شما در جشنوار فجر مهجور ماند. جشنواره شهر می‌تواند بی‌مهری جشنواره فجر را برای شما جبران کند؟ درحالی‌که رقابت در این دوره بسیار دشوار است، فکر می‌کنید اتفاق متفاوتی برای فیلمتان بیفتد؟
باید دید رویکرد داوران جشنواره چگونه است. طبیعی است که از لحاظ روانی فیلم‌هایی که در جشنواره‌های مختلف جایزه گرفته‌اند، تاثیر زیادی بر ذهنیت داوران دارند. چه این دسته از فیلم‌ها را انتخاب کنند یا نکنند باز هم بحث‌های مختلفی حول این‌ها شکل می‌گیرد. در کل باید دید که داوران چقدر نگاه مستقلی نسبت به سایر جشنواره‌ها به فیلم‌ها دارند. امیدوارم فیلم‌هایی برگزیده شوند که صلاحیتش را دارند.
«خانه‌ای در خیابان چهل‌و‌یکم» به تنگنای یک مادر میان بخشش فرزندش که برادرش را کشته است و پایمال نشدن خون فرزندش گرفتار شده است، می‌پردازد که با نگاه نسبی‌نگر و با پرهیز از قضاوت به‌خوبی همذات‌پنداری مخاطب را جلب می‌کند. چطور می‌توان به ذهنیت نسلی‌نگر دست یافت؟ چرا در برخی فیلم‌ها، فیلمساز از یکی از شخصیت‌ها جانبداری و حکم کلی صادر می‌کند؟
این موضوع موضوعی سلیقه‌ای است و در فیلمسازان مختلف، تفاوت دارد. بستگی به جهان‌بینی کارگردان دارد که می‌خواهد چه موضعی نسبت به موضوع فیلمش انتخاب کند. در فیلم خود من این مسئله مهم بود که مخاطب با هرکدام از شخصیت‌ها رابطه موثری برقرار کند و به‌خاطر همین سعی کردم که از قضاوت کردن دوری کنم.
در شرایطی که کمیت جشنواره‌ها در ایران هر روز زیادتر و عجیب‌تر می‌شود، از نظر شما برگزاری جشنواره شهر چه دستاوردی و در کل چه اثری می‌تواند داشته باشد؟
متاسفانه تعداد زیاد جشنواره‌ها از اهمیت و منزلت و تاثیر جشنواره کاسته است. مشکل دیگر این است که در اغلب این جشنواره‌ها به‌خصوص جشنواره‌های موضوعی، فیلم‌هایی انتخاب می‌شود که سنخیتی با اهداف و سیاست‌گذاری جشنواره ندارد. جشنواره فیلم شهر خوشبختانه فیلم‌هایی را انتخاب کرده که می‌تواند با اهدافش همخوانی داشته باشد. دستاورد جشنواره می‌تواند این باشد که به‌عنوان یک جشنواره تخصصی، تاثیرگذار باشد البته اگر سیاست‌ها و اهدافش، منظم و با روندی هدفمند طراحی شود.
متین مهدوی
