غزل گو و قصیده سرای
بزرگ

خواجه جمال الدین
سلمان بن علاءالدین محمد ساوجی معروف به سلمان ساوجی از بزرگ‏ترین شاعران قصیده‏سرا
و از غزل گویان نیکو سخن قرن هشتم هجری است.

زندگی سلمان بیشتر
در دربار امرای آل جلایر (ایلکانیان) و در بغداد که پایتخت آنان بود، سپری شده است.
سلمان را می‏توان آخرین قصیده سرای بزرگ ایران بعد از مغول دانست و او از همه‏ی معاصران
خود، بهتر از عهده‏ی تتبع قصاید شاعران قصیده سرای قرن پنجم و ششم هجری برآمده است.

او در علوم و فنون
متداول زمان خود به درجه‏ای از کمال رسید که توانست به مدد ذوق خدادادی در سخن سرایى
و شاعری، از نامداران عصر خود شود.

مجموع اشعار سلمان
در حدود یازده هزار بیت است. وی در همه‏ی زمینه‏ها و قالب‏های شعری، ذوق آزمایى کرده
و به اعتقاد محققین، در زمینه‏ی شعر، استاد مسلّم بوده است.

مهارت و استادی او
در شاعری تا بدان پایه بوده که حافظ شیرازی او را ستوده است. در اشعار سلمان، گرایش‏های
عارفانه موجود است و اعتقادات او در این زمینه به خوبی در اشعارش جلوه‏گر است.

در دیوان اشعار سلمان،
قصاید دینی در توصیف خداوند متعال و رسول گرامی اسلام نیز وجود دارد که برخی از آن‏ها
از نظر قدرت تشبیه و شیوایی زبان، بسیار زیبا هستند. از سلمان ساوجی، دو داستان منظوم
با نام‏های فراق نامه و جمشید و خورشید نیز باقی مانده است.

یکی از دلایل عمدۀ
شهرت سلمان، در قصیدۀ مصنوعی به نام بدایع‌ الاسحار است که در روزگار جوانی و در مدح
غیاث‌الدین محمد وزیر سروده‌است. سلمان این قصیده را به تقلید از سید ذوالفقار شیروانی
و قوای گنجه‌ای سرود. در آن زمان این شاعر حدود بیست و شش یا بیست و هفت ساله بود.

سلمان ساوجی از جمله
شاعرانی است که وصف طبیعت را با حرکت و حیات همراه کرده‌است و به اصطلاح به عناصر بی‌جان.
شخصیت و خصایص انسانی بخشیده‌است.

او به این شیوه بسیاری
از وصف‌های خود را سرشار از زندگی و پویایی و حرکت کرده‌است. اغلب تشخیص‌های او در
شکل تفصیلی و با نوعی بیان روایی همراه است.