یادداشتی بر دوسالانه هنر ونیز/ باشد که در زمانه جذابی زندگی کنی! | پایگاه خبری صبا
امروز ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ ساعت ۰۵:۳۰

یادداشتی بر دوسالانه هنر ونیز/ باشد که در زمانه جذابی زندگی کنی!

سعید فلاح فر در یادداشتی با موضوع حضور هنر ایران در پنجاه و هشتمین دوسالانه هنر ونیز، از فرهنگ و هنر به عنوان سلاح بزرگ و شکست ناپذیر جهان دیروز، امروز و فردا و از قابلیت ایران به عنوان یکی از قدرتمندترین ارتش های فرهنگی-هنری جهان یاد کرده است.

یادداشتی بر دوسالانه هنر ونیز/ باشد که در زمانه جذابی زندگی کنیبه گزارش خبرنگار صبا، سعید فلاح فر هنرمند نقاش و منتقد هنری یادداشتی با موضوع حضور هنر ایران در پنجاه و هشتمین دوسالانه هنر ونیز نوشته و در اختیار صبا قرار داده است که متن کامل آن در ادامه می آید.

«باشد که در زمانه جذابی زندگی کنی

 

آن ها که در آن سوی جهان ایستاده اند از مردمان این سو چه می دانند و این ها که در این سوی تاریخ نشسته اند آن سوتر را چگونه خواهند نوشت؟ حقیقت های شکننده در میان طوفان های تردید و تشکیک چگونه جان سالم به درخواهند برد؟ کسی هست تا صداهای روشن را از میان هیاهوهای ساختگی بشنود؟ چه کسی را می توان باور کرد؟ جهان چگونه بوده است؟ چگونه است؟ و چگونه خواهد شد؟
جاده بزرگ ابریشم تا سده پانزدهم میلادی و به مدت ۱۷۰۰ سال مهم ترین و شناخته شده ترین مسیر تاریخی جهان محسوب می شد و می شود که علاوه بر رونق تجارت و ترانزیت کالاهای شرق و غرب، موجب انتقال و ترویج زبان، آداب، رسوم، فرهنگ های شرقی در غرب و اورپا و تبلیغ مذاهب اسلام، هندوئیسم، بودیسم و مسیحیت نیز بوده و اثرات آن همچنان باقی است.
عمده ترین برخورداری غربی ها از جهان بینی، علوم و فنون شرقی که به تولید علوم نوین منجر شده نیز وام دار ارتباطات حاصل از همین جاده ابریشم است. اهمیت این روابط در شکل گیری اطلس تاریخی ـ فرهنگی جهان امروزه بیش از پیش آشکار شده تا جایی که برخی سیاستمدارن چین با کمک بیش از ۱۰ کشور و ۷۰ سازمان بین المللی  به احیا دوباره آن در جهان متمدن امروزی فکر می کنند.
شاید جغرافی دان آلمانی فردیناند ریختوفن هرگز تصور نمی کرد نامی که بر این جاده گذاشته اینچنین اذهان عمومی را تسخیر کند. نام مارکو پولو  تاجر و جهانگرد ونیزی قرن سیزدهم میلادی هم با نام جاده ابریشم پیوند خورده است. کتاب سفرهای مارکوپولو هم بسیاری از ونیزی ها و اروپایی ها را با آسیای شرقی و مرکزی آشنا کرد.
 فرهنگ غنی شرقی از طریق جاده ابریشم، اروپای تشنه را فتح کرده بود. مستشرقین یک به یک از پشت کرسی های دانشگاهی سربرمی آوردند و با حسرت تجسم دنیای برتر خود را در آموزه های شرقی می جستند و نهضت های اقتباس و ترجمه، مهمترین ستون های تمدن تازه و فاتح اروپا را برپا می کردند. این الگوی کهن و پایدار زیست جهانی است.
نه آتش افروزی های مستانه اسکندریان، ایران را برای همیشه از معادلات جهانی حذف کرد و نه شمشیرها و اسب های مغولان در فرهنگ ایرانی و سرزمین ایران تاب آورد. دنیا در این قاعده همچنان است که بود. باز هم فرهنگ ها و گفتگوهای فرهنگی برنده می شوند و نه لشگرهایی که در جنگ جهانی دوم، می توانستند نیمی از جهان را ویران کنند.
فرهنگ و هنر سلاح بزرگ و شکست ناپذیر جهان دیروز ، امروز و فرداست و ایران می تواند یکی از قدرتمندترین ارتش های فرهنگی ـ هنری جهان باشد. ارتش فرهنگی ـ هنری صلح ، دوستی و آشتی که با وجود آشوب های امروزی جهان بیش از پیش مورد نیاز بشریت است.
همه این ها کافی است تا دوسالانه هنرهای تجسمی ونیز داستان تکرار تاریخ و داستان تکراری تاریخ را دوباره به ذهن بیاورد. خصوصاً که عنوانی نزدیک به این خوانش تاریخی و نگاهی بی پرده به وضعیت موجود جهانی دارد. دوسالانه ای که خود به واسطه  قدمت به بخش تاثیرگذاری از تاریخ فرهنگ و هنر جهان تبدیل شده است.
یادداشتی بر دوسالانه هنر ونیز/ باشد که در زمانه جذابی زندگی کنی
پنجاه و هشتمین نمایشگاه بین المللی  ونیز  تحت عنوان «May You Live in Times Of Interesting» از ۱۱ می تا ۲۴ نوامبر ۲۰۱۹ در Giardini and Arsenale ونیز ایتالیا برگزار می شود. عنوان این دوره  دوسالانه  در فارسی با عبارت  «باشد که در زمانه جذابی زندگی کنی» ترجمه شده که شاید با توجه به بار تاریخی و فرهنگی عنوان اصلی، حق مطلب را به تمامی ادا نکرده باشد.
«طرح احیای جاده ابریشم برای نخستین بار توسط شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، در سال ۲۰۱۳ مطرح شد. جاده ابریشم نوین، مجموعه ای از پروژه‌ های زیرساختی، انرژی، تجارت، حمل و نقل و فناوری اطلاعات است که چین و آسیای شرقی را به آسیای مرکزی، اروپا و آفریقا وصل می‌کند. تمرکز اصلی این طرح بر ایجاد یک جاده ابریشم دریایی  و همچنین ایجاد  کمربند اقتصادی جاده ابریشم است. بر اساس طرح چینی ها و اعلام سیاست دولت جمهوری خلق چین در خصوص فعال‌ سازی جاده  ابریشم، این طرح در دو مسیر زمینی و دریایی، ۶۵ کشور را در آسیا، اروپا و آفریقا در بر می‌گیرد.» (نقل از سایت الف)
اگر چین حسب ماجراجویی های اقتصادی و سیاست های تولیدی، صنعتی، تجاری و… به این ایده آرمانی پرداخته، سهم ایران به عنوان یکی از بزرگترین منابع فرهنگی ـ هنری شرق جهان، در پروژه نوین جاده ابریشم چه می تواند باشد؟ آیا مراودات تاریخی  دوباره  از سر گرفته خواهد شد؟ آیا دوباره غرب، به جای  یکه تازی در نظم  ناموزن  امروزین  جهان و تکیه بر سوء تفاهمات سیاسی، زبان گفتگو را انتخاب خواهد کرد؟ آیا  دوباره باورهای نجات بخش، از بازارهای تجاری و فرهنگی، جهان را تازه خواهد  کرد؟ آیا ناوگان های نظامی  تندروها و تندگویان جهان، دوباره مسحور فرهنگ و هنر و زیبایی خواهند شد؟
بی تردید «ونیز» با آن داستان ها و چهره مشهور تاریخی، با دوستی های قدیم و عمیق، دریچه  پرجاذبه ای برای این ورود می تواند باشد و هنرهای تجسمی که در دهه های گذشته  به  یکی از دغدغه های مهم هنرمندان  ایرانی تبدیل شده، فرصت و بهانه ای بی نظیر.
تلفیق عبارات ونیز، هنرهای تجسمی، ایران، گفتگوی فرهنگی و هنر ترکیب دلنشینی است که جز به دوستی ها و آشتی ها منجر نمی شود.  پاویون ایران و حضور هنر ایرانی می تواند در این روزها و در برابر چشم کنجکاو بیش از نیم میلیون بازدیدکننده و هزاران اخبار رسانه ای، دور از همه شعارهای مخرب، دور از همه کوته بینی ها و سهم خواهی های نامعقول، دور از همه شایعات، دور از روابط  مبتنی بر تکبر ، تحقیر و…؛ صدای رسای همه صداهایی باشد  که پیشتر مجال گفتن و شنیدن نداشته اند.
اگر بپذیرم هنر شفاف ترین و ماندگارترین صدای حق طلبی است. خصوصاً این که مستقیماً روبه روی مردم و دور از همه بیش خواهی های سیاسی باشد. پس اگر بازگردیم به سئوالات نخست این گفتار، پاسخی درخور تر از ساحت بی آلایش هنر و زبان فصیح هنر برای این معنا از جهانی شدن نمی یابیم اگر که هنری به راستی بی آلایش و صادقانه و خیرخواهانه باشد.

ایران و مدیریت فرهنگی ایرانی می تواند با تکیه بر توان ملی و استعداد هنرمندانش  از فرصت هایی همچون دوسالانه هنرهای تجسمی ونیز و امثال آن، از این رهگذر کوچک؛ جاده بزرگ ابریشم را با رویکردی فرهنگی ـ هنری و فراخ تر و غنی تر از هر دوره ای احیاء کرده و در بازی بزرگان جهان نقش شایسته تر و فعال تری را ایفا نماید.»

هنوز دیدگاهی منتشر نشده است